[Άρθρο] – Bitcoin Και Συναλλαγματικές Ισοτιμίες

Bitcon Και Συναλλαγματικές Ισοτιμίες

                                           Αναρχοφιλελεύθερος

Εισαγωγή

Bitcoin: νόμισμα η εμπόρευμα;

Συχνά τίθεται το ερώτημα αν το bitcoin είναι νόμισμα ή εμπόρευμα. Αν και στον πρόλογο το αποκαλέσαμε νόμισμα, υπάρχει και
η άλλη οπτική. Σύμφωνα με αυτή, η δημιουργία των ψηφιακών νομισμάτων απαιτεί μια επένδυση καθώς δεν παράγεται από
μόνο του. Ο επενδυτής καταβάλει το κόστος της αγοράς ενός υπολογιστικού συστήματος και εκείνο της κατανάλωσης
ρεύματος, ελπίζοντας ότι τα κέρδη που θα αποκομίσει θα υπερκαλύψουν τις δαπάνες. Ως εκ τούτου έχουμε παραγωγή
προϊόντος (όπως π.χ το πετρέλαιο). Για το λόγο αυτό άλλωστε υπάρχουν και τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης.
Πρόσφατα, η αμερικανική Επιτροπή Διαπραγμάτευσης Προθεσμιακών Συμβολαίων σε Εμπορεύματα (CFTC), υποστήριξε ότι τα
προθεσμιακά συμβόλαια των ψηφιακών νομισμάτων εμπίπτουν στις αρμοδιότητές της, θεωρώντας το bitcoin εμπόρευμα.

Τα προθεσμιακά συμβόλαια (Forward contract), όπως και τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (Futures contract),
αποσκοπούν στη διασπορά του κινδύνου που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί. Στο καπιταλιστικό σύστημα οι δαπάνες παραγωγής
προηγούνται και τα αποτελέσματα (κέρδη ή ζημίες) έπονται. Το κέρδος είναι η επιβράβευση για το ρίσκο και την σωστή
επένδυση ενώ η ζημία το αντίθετο. Για παράδειγμα, οι δαπάνες εξόρυξης πετρελαίου προηγούνται ενώ η ποσότητα παραγωγής
και η τιμή πώλησης έπονται. Αν η ζήτηση ή τιμή πέσει κάτω από ένα όριο, η παραγωγή καθίσταται ζημιογόνος (οι δαπάνες της
επένδυσης υπερβαίνουν τα κέρδη). Για να αντιμετωπιστεί αυτός ο κίνδυνος, ο παραγωγός μπορεί να προπωλήσει σήμερα ένα
τμήμα της μελλοντικής παραγωγής, ώστε να μοιραστεί τους κινδύνους με επενδυτές που είναι πρόθυμοι να αναλάβουν το
ρίσκο. Ουσιαστικά μοιράζονται το κόστος παραγωγής.

Όσοι υποστηρίζουν ότι το bitcoin είναι νόμισμα, ισχυρίζονται ότι η δαπάνη για την παραγωγή ψηφιακών νομισμάτων
αποσκοπεί στο να παρεμποδίσει την δίχως κόστος αύξηση της προσφοράς τους (δηλαδή τον αριθμό τους). Παράλληλα, το
ψηφιακό νόμισμα του bitcoin επιτελεί όλες τις λειτουργίες ενός νομίσματος που είναι: α) η διαφύλαξη αγοραστικής δύναμης,
β) ο υπολογισμός οικονομικών αξιών και γ) η χρήση του ως μέσο συναλλαγών. Καθώς, λοιπόν, ανταποκρίνεται σε όλες τις
ιδιότητες ενός νομίσματος, είναι νόμισμα και το ίδιο.

Συναλλαγματικές ισοτιμίες

Εικόνα 1: SWIFT Watch

Κάθε κράτος ή νομισματική ένωση, διαθέτει το δικό της νόμισμα όπως και μια
Κεντρική Τράπεζα που το εκδίδει (ή που το “εκδίδει” με την άλλη έννοια).
Η Αμερική (δολάριο, $, USD), η Κίνα (γουαν, ¥, CNY ή RMB), οι χώρες της
Ευρωζώνης (ευρώ, €, Eur), η Ιαπωνία (γιέν, ¥ JPY), η Βρετανία (Λίρα στερλίνα, £,
GBP), η Ελβετία (ελβετικό φράγκο, CHF, CHF), ο Καναδάς (δολάριο Καναδά, $,
CAD), η Αυστραλία (δολάριο Αυστραλίας, AU$, AUD) και το Χονγκ Κονγκ (δολάριο
Χονγκ Κονγκ, $, HKD), αποτελούν τις χώρες (το Χογκ Κονγ είναι κράτος εν κράτει) με
τα ισχυρότερα νομίσματα στον κόσμο, τα οποία -άλλο περισσότερο και άλλο
λιγότερο- χρησιμοποιούνται σε διεθνείς συναλλαγές. Η αξία του κάθε νομίσματος
είναι συνάρτηση της οικονομικής ισχύος της κάθε χώρας και της νομισματικής
πολιτικής που ακολουθεί η Κεντρική της τράπεζα. Αυτές οι δύο συνθήκες
αλληλεπιδρούν ανάμεσα σε κάθε ζεύγος νομισμάτων, επηρεάζοντας την
προσφορά και την ζήτηση. Όταν, για παράδειγμα, οι Τούρκοι προβλέπουν μεγάλο
πληθωρισμό, πουλάνε τούρκικες λίρες και αγοράζουν δολάρια. Όταν οι Αμερικανοί
αγοράζουν BMW, πουλάνε δολάρια και αγοράζουν ευρώ, όταν οι Έλληνες
αγοράζουν μετοχές της Mitsubishi πουλάνε ευρώ και αγοράζουν γιεν και όταν οι
Κινέζοι αγοράζουν ομόλογα αμερικανικού δημοσίου, πουλάνε γουάν και
αγοράζουν δολάρια. Η αγορά νομισμάτων (ακόμη και όταν γίνεται έμμεσα) ωθεί την τιμή τους σε άνοδο ενώ η πώληση σε πτώση. Το σύνολο αυτών των αγοραπωλησιών αγαθών, υπηρεσιών, χρηματοοικονομικών και πραγματικών επενδύσεων, καθορίζει την άνοδο ή την πτώση ενός νομίσματος έναντι του άλλου

Πίνακας 1 Τιμές κλεισίματος 18-9-15

Η αξία ανταλλαγής του κάθε νομίσματος με ένα άλλο, θυμίζει τις ανταλλαγές
που κάνουν τα παιδιά με τα “χαρτάκια” των αθλητών. Όσο πιο σπάνιο είναι
ένα από αυτά, με τόσα περισσότερα μπορεί να ανταλλαχθεί. Στο διπλανό
πίνακα εμφανίζονται οι τιμές από διάφορα ζεύγη νομισμάτων. Ο αριθμός που
βλέπετε (Μέση Τιμή) αντιστοιχεί στο πόσα νομίσματα του δεύτερου μέρους
μπορεί να αγοράσει ένα νόμισμα του πρώτου. Πάνω-πάνω βλέπουμε ότι το
(1) Δολάριο αγοράζει 119,9 Γιέν. Όταν η ισοτιμία ενός ζεύγους είναι πάνω από
1, αυτό σημαίνει ότι το πρώτο νόμισμα είναι ισχυρότερο από το δεύτερο, και
το αντίθετο. Για παράδειγμα, στην τρίτη σειρά βλέπουμε ότι ένα Δολάριο
μπορεί να αγοράσει 0,96 ελβετικά φράγκα. Αυτό σημαίνει ότι το νόμισμα της
Ελβετίας είναι πιο ισχυρό σε σχέση με το νόμισμα των ΗΠΑ. Είναι η Ελβετική
οικονομία πιο ισχυρή από εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών; Όπως
αναφέρθηκε πιο πάνω, η συναλλαγματική ισοτιμία αντανακλά την ισχύ της
οικονομίας και την νομισματική πολιτική που ακολουθεί η Κεντρική τράπεζα
της χώρας. Η FED, ακολουθώντας χαλαρή νομισματική πολιτική τα τελευταία 8
χρόνια, έχει υποτιμήσει το νόμισμά της και άρα η ισοτιμία δεν αντανακλά την
πραγματική κατάσταση της οικονομίας. Η αγορά συναλλάγματος αποτελείται
κυρίως από την αγορά όψης (spot market) και λειτουργεί τις πέντε εργάσιμες
ημέρες. Επίσης, το νομισματικό σύμβολο του bitcoin αν και σύμφωνα με το
διεθνές πρότυπο είναι το XBT, έχει επικρατήσει η χρήση του BTC

Η συναλλαγματική ισοτιμία του Bitcoin.

Η αξία του bitcoin, σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο νόμισμα, αποτελεί το αποτέλεσμα των δυνάμεων της προσφοράς και
της ζήτησης. Η ζήτηση περιλαμβάνει από απλούς ανθρώπους μέχρι μεγάλες εμπορικές και επενδυτικές τράπεζες όπως και
hedge funds. Αυτό που ωθεί στην αγορά ψηφιακών νομισμάτων μπορεί να είναι η περιέργεια, η αγορά συγκεκριμένων
προϊόντων, η κερδοσκοπία, η πίστη σε αυτό, ο φόβος για την αγοραστική δύναμη του “νόμιμου νομίσματος”, η διασπορά
κινδύνου κλπ. Η προσφορά του -δηλαδή ο λόγος που κάποιοι πουλάνε- μπορεί να σχετίζεται με τις αρνητικές προσδοκίες
για την πορεία της τιμής του, την επιδίωξη κέρδους για όσους τα παράγουν, με καταστήματα που δέχονται ψηφιακά
νομίσματα και δεν θέλουν να τα διακρατήσουν, με την ρευστοποίησή τους για αποπληρωμή υποχρεώσεων, ή την
μετατροπή τους για αγορά προϊόντων σε καταστήματα που δεν δέχονται bitcoins κλπ. Σήμερα (18/9/15), 1 bitcoin
ανταλλάσσεται με περίπου 205 ευρώ (bitcoin.de), πράγμα που αποδεικνύει ότι η ζήτηση για bitcoin υπερτερεί εκείνης του
νομίσματος του ευρώ. Γιατί περίπου; Ενώ στο τέλος της ημέρας γνωρίζουμε την ακριβή ισοτιμία μεταξύ π.χ
ευρώ/δολαρίου, επειδή το bitcoin διαπραγματεύεται σε πολλά ανταλλακτήρια, η επίδραση των αγοραστών και των
πωλητών που συμμετέχουν σε αυτά διαμορφώνουν λίγο διαφορετικές τιμές μεταξύ των ανταλλακτηρίων. Γιατί λίγο; Αυτό
θα γίνει εμφανές πιο κάτω όταν θα μιλήσουμε για το arbitrage και τον νόμο της μιας τιμής.
Ανταλλακτήρια και ισοτιμίες.

Το site bitcoincharts μας παρέχει την δυνατότητα να έχουμε μια πλήρη εικόνα των συναλλαγματικών ισοτιμιών του
συνόλου -σχεδόν- των ανταλλακτηρίων, ανάλογα με το νόμισμα που μας ενδιαφέρει. (Η εικόνα στην επόμενη σελίδα) Η
ευκολία που μας παρέχεται είναι ότι με τη χρήση χρωματισμών, μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε αν η σημερινή
ισοτιμία είναι υψηλότερη ή χαμηλότερη σε σχέση με τον μέσο όρο της ισοτιμίας που διαμορφώθηκε την προηγούμενη
ημέρα και των τελευταίων 30 ημερών.
Για την καλύτερη επεξήγηση η ιστοσελίδα χωρίστηκε σε τέσσερα μέρη. Στο πάνω μέρος της ιστοσελίδας, που έχει
αριθμηθεί με 1, μπορούμε να επιλέξουμε το νόμισμα που μας ενδιαφέρει. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το screenshot
έχει παρθεί από τα ανταλλακτήρια που συναλλάσσονται σε ευρώ. Όπως μπορείτε να δείτε, υπάρχουν ανταλλακτήρια για
39 νομίσματα. Στο δεύτερο τμήμα της οθόνης 2, μαθαίνουμε την τρέχουσα ισοτιμία, πότε έγινε η τελευταία συναλλαγή σε
κάθε ένα από τα ανταλλακτήρια, όπως και -πιο δεξιά- τις τιμές προσφοράς και ζήτησης. Στο τρίτο μέρος, 3, βλέπουμε την
μέση τιμή του 24ώρου, τον όγκο των συναλλαγών (δηλαδή πόσα bitcoin πωλήθηκαν και αγοράστηκαν), την ελάχιστη και
τη μέγιστη τιμή, την αξία των συναλλαγών (όγκος * τιμή), όπως και την ποσοστιαία και την πραγματική μεταβολή σε σχέση
με την τρέχουσα τιμή. Όταν η τελευταία είναι μεγαλύτερη από τον μ.ο της χθεσινής, στο τμήμα 1, δίπλα από το όνομα του
ανταλλακτηρίου το τριγωνάκι θα είναι πράσινο. Σε αντίθετη περίπτωση κόκκινο. Στην πρώτη γραμμή βρίσκουμε το Kraken.
Επειδή η τρέχουσα ισοτιμία είναι 205,43 και η χθεσινή 205,39, το τρίγωνο στα αριστερά του ονόματος είναι πράσινο. Το
αντίθετο συμβαίνει στο ανταλλακτήριο του bitcoin.de. Στο τέταρτο μέρος, 4, λαμβάνουμε πληροφορίες για τον μέσο όρο
των τελευταίων 30 ημερών, ο οποίος αναπαριστάται με την λευκή γραμμή στο μικρό γράφημα. Και εδώ μαθαίνουμε την
μέση ισοτιμία, τον συνολικό όγκο, την υψηλότερη και τη χαμηλότερη τιμή, την ποσοστιαία και την πραγματική μεταβολή
σε σχέση με την τρέχουσα. Όταν η τελευταία είναι μεγαλύτερη από τον μέσο όρο των 30 ημερών, το φόντο της γραμμής
που αναφέρεται στο ανταλλακτήριο γίνεται πράσινο και σε αντίθετη περίπτωση κόκκινο.

Ας δούμε την περίπτωση του ανταλλακτηρίου Zyanto. Η τρέχουσα ισοτιμία, είναι μεγαλύτερη από το μ.ο της χθεσινής, με
αποτέλεσμα το τρίγωνο στα αριστερά του ονόματος να είναι πράσινο, αλλά είναι μικρότερη από τον μέσο όρο της
ισοτιμίας των 30 τελευταίων ημερών, με αποτέλεσμα το φόντο της γραμμής να είναι κόκκινο.
Το μαύρο χρώμα του φόντου στις δύο τελευταίες γραμμές, υποδηλώνει ότι -στα συγκεκριμένα ανταλλακτήρια- δεν έχουν
πραγματοποιηθεί συναλλαγές για τουλάχιστον μια ημέρα ή αυτές δεν έχουν εμφανιστεί στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα.

Arbitrage

Όπως μπορείτε να διαπιστώσετε, αν και οι ισοτιμίες δεν είναι ίδιες σε όλα τα ανταλλακτήρια, εντούτοις οι διαφορές είναι
εξαιρετικά μικρές, ιδίως μεταξύ των ανταλλακτηρίων που παρουσιάζουν μεγάλους όγκους συναλλαγών. Αυτό
επιτυγχάνεται μέσω του αρμπιτράζ. Ας υποθέσουμε ότι στο ανταλλακτήριο του bitcoin.de υπάρχει μεγάλη ζήτηση που
ωθεί την ισοτιμία του στα 220€. Τι αναμένουμε να συμβεί; Κάτοχοι bitcoins θα σπεύσουν να πουλήσουν τα νομίσματά
τους στο γερμανικό ανταλλακτήριο προκειμένου να εκμεταλλευτούν τις υψηλές τιμές. Με τα χρήματα που θα
αποκομίσουν θα μπορέσουν να αγοράσουν περισσότερα νομίσματα από ανταλλακτήρια που οι τιμές δεν έχουν ανέβει
ακόμη. Έτσι, η προσφορά στο γερμανικό ανταλλακτήριο θα αυξηθεί (ωθώντας προς τα κάτω την ισοτιμία), ενώ, η
αυξημένη ζήτηση θα ωθήσει προς τα πάνω την ισοτιμία στα υπόλοιπα. Οι traders που δεν διαθέτουν ψηφιακά νομίσματα
θα ακολουθήσουν την αντίστροφη πορεία. Θα σπεύσουν να αγοράσουν από ανταλλακτήρια που η τιμή είναι χαμηλή,
πουλώντας εκεί που η τιμή είναι υψηλή, δηλαδή στο bitcoin.de. Έτσι επέρχεται εξισορρόπηση των ισοτιμιών μεταξύ των
ανταλλακτηρίων.
Αρμπιτραζ: Η αγορά ενός αγαθού ή ενός περιουσιακού στοιχείου για μεταπώληση την ίδια στιγμή σε μια άλλη αγορά με σκοπό την
αποκόμιση κέρδους από τη διαφορά τιμών. Το αρμπιτράζ είναι σημαντικός παράγοντας στην εξάλειψη των διαφορών τιμής,
συμβάλλοντας στην πιο αποτελεσματική λειτουργία των αγορών.

Ας επανέλθουμε στην ισοτιμία του bitcoin. Είδαμε πως οι ισοτιμίες μεταξύ διαφορετικών ανταλλακτηρίων μπορούν να
εξισορροπούνται μέσω του αρμπιτράζ. Έτσι επιβεβαιώνεται στην πράξη η θεωρία του Βρετανού οικονομολόγου David
Ricardo ο οποίος ανέπτυξε το Νόμο της μιας Τιμής. Σύμφωνα με αυτόν, οι ευκαιρίες αποκόμισης εύκολου κέρδους θα
εξίσωναν τις τιμές (υπολογιζόμενες σε ένα νόμισμα) των διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων.
Νόμος της μιας Τιμής (Law of one Price): Ο νόμος της μίας τιμής ορίζει ότι σε μία αποτελεσματική αγορά όλα τα
πανομοιότυπα προϊόντα πρέπει να έχουν ίδια τιμή, όταν εκφραστούν στο ίδιο νόμισμα. Αυτό συμβαίνει γιατί σε
περίπτωση ανισορροπίας, η ύπαρξη κερδοφόρου arbitrage θα τείνει να τις εξισώνει διεθνώς, υποθέτοντας όμοια αγαθά,
τέλεια πληροφόρηση, απουσία δασμών και μηδενικά κόστη μεταφοράς.

Το συναλλακτικό κόστος

Το συναλλακτικό κόστος, δηλαδή οι υποχρεωτικές δαπάνες -πέραν της τιμής- για την πραγματοποίηση μιας αγοράς, είναι
ο βασικότερος λόγος που παρόμοια -διεθνώς εμπορεύσιμα- προϊόντα δεν έχουν την ίδια τιμή. Ας υποθέσουμε ότι κάποιος
ενδιαφέρεται να αγοράσει μια φωτογραφική μηχανή της Nikon. Το μοντέλο Nikon D5500 kit κοστίζει στην Ελλάδα περίπου
790€. Το αντίστοιχο μοντέλο πωλείται στο ιταλικό amazon με 695€. Λόγω των capital controls, η αγορά από το εξωτερικό
καθίσταται αδύνατη, ενώ, το φθηνότερο αεροπορικό εισιτήριο για Ιταλία με αυθημερόν επιστροφή κοστίζει τουλάχιστον
125€. Το ιαπωνικό amazon πουλάει την ίδια κάμερα έναντι 82.417¥. Με την ισοτιμία ευρώ/γιεν στα 135,5¥, η τιμή του
προϊόντος ανέρχεται σε 608€ (82.417¥/135,5¥). Γιατί η ιταλική τιμή δεν έχει εξισωθεί με την ιαπωνική; Μια σειρά
παραγόντων όπως το κόστος μεταφοράς και εκτελωνισμού, οι διαφορετικοί φόροι, η δυσκολία στην πραγματοποίηση της
παραγγελίας (το ακατάληπτο της ιαπωνικής γλώσσας θυμίζει τον αντιπρόεδρο του Εδεσσαϊκού), όπως και αδυναμία να
χρησιμοποιηθεί η εγγύηση ακυρώνουν στην πράξη το νόμο της μιας τιμής. Ομοίως, στο αμερικανικό Amazon η ίδια
κάμερα κοστίζει $837 άρα 740€. Σύμφωνα με τον νόμο της μιας τιμής, αν διαιρέσουμε τις τιμές των προϊόντων που
πωλούνται σε γιεν και σε δολάρια με την αντίστοιχη ισοτιμία σε ευρώ, θα έπρεπε να πάρουμε μια τιμή που θα ήταν κοντά
στην τιμή πώλησης της κάμερας που βλέπουμε στις χώρες της ευρωζώνης. Αυτό δεν συμβαίνει.

Το Bitcoin ως αποτελεσματική αγορά.

Σε αντίθεση με τα παραπάνω, η μεταβίβαση των bitcoins δεν κοστίζει
σχεδόν τίποτα καθώς οι αμοιβές του δικτύου είναι ουσιαστικά
ασήμαντες, ενώ, το ίδιο μικρές είναι και αμοιβές των ανταλλακτηρίων.
Αυτό καθιστά τον νόμο της μιας τιμής πραγματικότητα. Τι σημαίνει
αυτό; Πριν αναφερθήκαμε στην εξίσωση των τιμών μεταξύ των
ανταλλακτηρίων που συναλλάσσονται σε ευρώ. Το ίδιο ακριβώς ισχύει
για όλα τα ανταλλακτήρια ανά τον πλανήτη όποιο νόμισμα και αν χρησιμοποιούν! Ακολουθεί η επιβεβαίωση της θεωρίας. Τι στιγμή αυτή
1bitcoin=232USD, 203EUR, 148GBP , 27560JPY , 1490CNY και 310AUD. Παρότι είναι μεσάνυχτα Σαββάτου 3:31 (19-9-15), ας δοκιμάσουμε να
μετατρέψουμε όλες τις τιμές σε ευρώ, χρησιμοποιώντας τις ισοτιμίες κλεισίματος όπως δίδονται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για
την συγκεκριμένη ημέρα. Λαμβάνουμε ως αποτέλεσμα: 232USD/1,1419= 203,1€, 148GBP /0,7298= 202,8€, 27560JPY/136,61=
202,2€, 1490CNY*/7,2674= 205€, 310AUD/1,5709= 197€. Αυτές οι τιμές είναι εξαιρετικά κοντά με την ισοτιμία BTC/EUR 203€
που πήραμε από ευρωπαϊκό ανταλλακτήριο. Αυτό αποδεικνύει ότι ο νόμος της μιας τιμής λειτουργεί και συνεπάγεται ότι
η αγορά των bitcoin πρέπει να θεωρείται “αποτελεσματική αγορά”. Ο εναλλακτικός τρόπος επιβεβαίωσης είναι να
διαιρέσουμε δυο ισοτιμίες π.χ btc/eur και btc/gbp και να συγκρίνουμε το αποτέλεσμα με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες
της spot αγοράς. Για παράδειγμα 148GBP/ 203EUR μας δίνει 0,729 που είναι ταυτόσημη με την ισοτιμία ευρώ/στερλίνας
που βλέπουμε κατά στο κλείσιμο.
Πράγματι λοιπόν η τιμή του bitcoin -αν μετατραπεί στο ίδιο νόμισμα- φαίνεται να είναι παντού η ίδια. Τι σημαίνει αυτό;
Αυτό επί της ουσίας δυσκολεύει το σκοπό της έρευνάς μας, που είναι να καταλάβουμε από που ξεκινάει η αύξηση
(ανατίμηση) ή μείωση (υποτίμηση) των ισοτιμιών του bitcoin. Αν μια ευρωπαϊκή κρίση μπορεί να κάνει τους Ευρωπαίους
να αγοράζουν πανικόβλητοι bitcoins, δεν θα αυξηθεί -μέσω του αρμπιταζ και του νόμου της μιας τιμής- αναλογικά η τιμή
του σε όλο τον κόσμο; Αν ένα ανταλλακτήριο στην Ιαπωνία βάλει λουκέτο, αυτό δεν θα επηρεάσει διεθνώς την τιμή του
bitcoin; Αν οι ρυθμιστικές αρχές των ΗΠΑ θέσουν περιοριστικούς κανόνες στη λειτουργία των ανταλλακτηρίων, δεν θα
πέσει η τιμή του btc/usd και έπειτα διεθνώς; Αυτό που θέλω να πω είναι ότι εφόσον η τιμή του bitcoin εξισώνεται
διεθνώς, οποιοδήποτε διεθνές γεγονός μπορεί να επηρεάσει την ισοτιμία του. Αλλά πως μπορούμε να γνωρίζουμε ποιο
από τα εκατοντάδες καθημερινά γεγονότα επιδρά στην τιμή του bitcoin περισσότερο ή λιγότερο;
Σκεφτείτε ένα μεγάλο ποτάμι που φουσκώνει και πλημμυρίζει. Η στάθμη του νερού στους παραπόταμους ανεβαίνει. Όταν
η ροή του νερού στο ποτάμι υποχωρήσει, ταυτόχρονα θα αρχίσει να υποχωρεί το νερό και στους παραπόταμους. Αυτό
σημαίνει ότι δεν επιδρούν όλοι οι παράγοντες το ίδιο. Στην περίπτωση του bitcoin, ποιο ή ποια είναι τα νομίσματα που
συμπεριφέρονται ως ποτάμια και ποια ως παραπόταμοι; Η αύξηση ή μείωση της προσφοράς και της ζήτησης ποιου
νομίσματος επιδρά μειώνοντας ή αυξάνοντας τις τιμές των άλλων μέσω του αρμπιτραζ; Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε
κάποιον παραπόταμο μπορεί να αυξηθεί η ροή του νερού. Αυτή όμως θα απορροφηθεί από τα μεγάλα ποτάμια χωρίς να
επηρεάσει ουσιαστικά την στάθμη τους.
Έχοντας στο μυαλό μας το παράδειγμα των ποταμιών, αρχίζουμε να ερευνούμε ποια νομίσματα είναι τα μεγάλα ποτάμια
και ποια οι παραπόταμοι. Σε ποια νομίσματα πραγματοποιούνται οι μεγαλύτεροι όγκοι συναλλαγών bitcoin και σε ποια οι
μικρότεροι. Αυτό θα μας δείξει ποια νομίσματα συμβάλουν περισσότερο στην μεταβολή της τιμής του. Στην έρευνα θα
μας βοηθήσει το site bitcoincharts.

Με ποια νομίσματα γίνεται ο μεγαλύτερος όγκος συναλλαγών στα bitcoins;

Όπως είδαμε πιο πάνω, το συγκεκριμένο site μας παρέχει πληροφορίες σχετικά με τον όγκο των συναλλαγών που
πραγματοποιήθηκαν σε κάθε ανταλλακτήριο τις τελευταίες 30 ημέρες. Αν και ο αριθμός των νομισμάτων για τα οποία
υπάρχουν στοιχεία είναι 39, εμείς θα χρησιμοποιήσουμε τα 9 στα οποία αναφερθήκαμε στην αρχή. Γιατί; Διότι όπως μας
πληροφορεί η υπηρεσία SWIFT, το 92,45% των πληρωμών που έγιναν μέσω τραπεζών τον Ιούλιο του 2015 διεθνώς,
πραγματοποιήθηκε με αυτά τα 9 νομίσματα (Εικόνα 1).
Αυτό που θα κάνουμε είναι να προσθέσουμε τους όγκους συναλλαγών (30 ημερών) όλων των ανταλλακτηρίων για το
καθένα από τα εννιά νομίσματα και να δούμε ποιο από αυτά συμμετέχει σε μεγαλύτερο ή μικρότερο ποσοστό στον
συνολικό όγκο. Ασφαλώς το συγκεκριμένο site δεν εμφανίζει το σύνολο των ανταλλακτηρίων ανά νόμισμα, αλλά
υποθέτουμε ότι οι ελλείψεις θα πρέπει να είναι αναλογικές.
Τα αποτελέσματα είναι αποκαλυπτικά. Στο σύνολο όλων των ανταλλακτηρίων των 9
νομισμάτων, εντός 30 ημερών, ο όγκος των bitcoins που αγοράστηκαν και πωλήθηκαν
ανήλθε σε 6.946.541,68. Το 67,4% των συναλλαγών σε όρους όγκου πραγματοποιήθηκε με
το κινέζικο γουαν, το 25% με το αμερικανικό δολάριο και μόλις το 4,7% με το ευρώ. Τα δύο
πρώτα νομίσματα αθροίζουν 92,4% ενώ και τα τρία μαζί 97,1%. Αν σε αυτά προσθέσουμε το
ποσοστό συμμετοχής της βρετανικής λίρας, τότε το ποσοστό φτάνει το 98%. Πλέον δεν
πρέπει να υπάρχει καμία αμφιβολία για το ποια νομίσματα είναι οι μεγάλοι ποταμοί που
επηρεάζουν την τιμή του bitcoin διεθνώς. Σε γουαν διαπραγματεύονται τα 2/3 του
συνολικού όγκου των bitcoins και με δολάρια το 1/4. Ασφαλώς αυτοί οι υπολογισμοί πρέπει
να ελέγχονται διαρκώς.
Πρέπει να λεχθεί ότι αν και αναφέρθηκε πιο πάνω ότι η απουσία των ανταλλακτηρίων ανά νόμισμα πρέπει να είναι
αναλογική, αυτό πιθανότατα δεν συμβαίνει. Αν πάρουμε ως βάση τα στοιχεία που μας δίδει το site Coinhills, η συμμετοχή
του γουάν φαίνεται περισσότερο ενισχυμένη. Αυτό οφείλεται ότι στο bitcoincharts δεν αναφέρονται δυο μεγάλα κινέζικα
ανταλλακτήρια, ενώ την ίδια στιγμή το Coinhills δεν περιλαμβάνει π.χ το ευρωπαϊκό ανταλλακτήριο του bitcoin.de.
Παράλληλα, πρέπει να τονιστεί ότι αυτές οι αναλογίες αφορούν τις τελευταίες 24 ώρες, κάτι που μεθοδολογικά είναι
επικίνδυνο διότι αναγάγουμε τους όγκους της μιας μέρας σε γενικό κανόνα. Σε κάθε περίπτωση μας δίδεται ένα δείγμα
μεγέθους καθημερινά.

2. Η αύξηση της ζήτησης λόγω “μόδας” ή μεγάλης δημοσιότητας

Εικόνα 4: Δημοτικότητα λέξης “bitcoin”

Η αξία του bitcoin εκτινάχθηκε από τα $120 (1/10/2013) στα $1.151
στις αρχές Δεκέμβρη του ίδιου έτους. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι
η αύξηση αυτή δεν οφείλονταν σε αντίστοιχη αύξηση των χρηστών
αλλά στην τεράστια αυτοτροφοδοτούμενη δημοσιότητα που λάμβανε
το νόμισμα. Αυτό αποδεικνύεται από τον αριθμό των πορτοφολιών
που αυξάνουν από 450.000 (10/2013) σε 1.00.000 την αντίστοιχη
περίοδο (12/2013). Ενώ δηλαδή οι χρήστες διπλασιάζονται, η τιμή του
bitcon δεκαπλασιάζεται. Η τεράστια προβολή του φαινομένου bitcoin
κέντριζε το ενδιαφέρον πολλών, με αποτέλεσμα την αύξηση της τιμής
του και την εκ νέου αύξηση των δημοσιευμάτων. Ένας τρόπος για να
διαπιστώνουμε τέτοιες εκρήξεις δημοτικότητας, είναι το εργαλείο που
μας δίνει η google (google treds) για τη μέτρηση των τάσεων στην
εμφάνιση συγκεκριμένων λέξεων στη μηχανή αναζήτησης. Το δεύτερο peak (2)στην Εικόνα 5 σχετίζεται με την αύξηση της
τιμής του bitcoin που αναφέρθηκε πιο πάνω. Το πρώτο peak (1) εμφανίζεται την περίοδο Μαρτίου-Απριλίου του 2013,
ωθώντας την τιμή του bitcoin από τα $46 στα $230, όπως φαίνεται και στην Εικόνα 6 ( από 9/3 έως 9/4). Προσέξτε αυτό που
λέει η βοήθεια του google trends: “Οι αριθμοί στο γράφημα εκφράζουν τον αριθμό των αναζητήσεων που έχουν πραγματοποιηθεί
για έναν συγκεκριμένο όρο, σε σχέση με τον συνολικό αριθμό των αναζητήσεων που πραγματοποιήθηκαν στο Google με την πάροδο
του χρόνου. Δεν αναπαριστούν απόλυτους αριθμούς όγκου αναζήτησης, γιατί τα δεδομένα έχουν κανονικοποιηθεί και
παρουσιάζονται σε κλίμακα από το 0 έως το 100”. Μεταξύ της 24ης και 30ης Νοεμβρίου του 2013, εμφανίζεται ιστορικά η
μεγαλύτερη τιμή αναζητήσεων της λέξης “bitcoin” και η -μέχρι σήμερα- υψηλότερη τιμή του bitcoin. Σημειώστε ότι από τα
μέσα του 2014 έως τώρα δεν υπάρχουν σημαντικές αυξομειώσεις στη δημοτικότητα της λέξης “bitcoin

3. Ζητήματα ασφαλείας ανταλλακτηρίων

Εικόνα 5: Coindesk. Αξία του bitcoin σε δολάρια

Οι πιο έντονες πτώσεις της αξίας του bitcoin οφείλονται διαχρονικά σε
καταρρεύσεις και κλοπές μεγάλων ανταλλακτηρίων. Στην Εικόνα 4, οι
ειδήσεις G και B, αναφέρονται σε προβλήματα που παρουσιάστηκαν
στο ανταλλακτήριο MtGox (Τα γράμματα στην ιστοσελίδα μπορεί να έχουν αλλάξει. Δείτε τα
βελάκια). Το πρώτο (1) “γκρέμισμα” της αξίας του bitcoin (Εικόνα 5)
συνέβει στις αρχές Απριλίου του 2013 (-70%) και το δεύτερο (2) στις
αρχές Φλεβάρη του 2014 (-35%) το οποίο επέφερε το οριστικό κλείσιμο
του MtGox στις 27 του ίδιου μήνα. Όπως φαίνεται από τα τελευταία
στοιχεία, η πρώτη επίθεση αποδείχτηκε καθοριστική αφού χάθηκαν
νομίσματα μεγάλης αξίας, γεγονός που απέκρυψαν οι υπεύθυνοι,
αφήνοντας το ανταλλακτήριο να λειτουργεί ουσιαστικά χρεοκοπημένο.
Στις 5 Ιανουαρίου του 2015, η κλοπή 5εκ δολαρίων από το bitstamp και το κλείσιμο ενός καναδικού ανταλλακτηρίου,
μείωσαν την αξία του bitcoin κατά -40% σε διάστημα 9 ημερών. Στις 15 Φεβρουαρίου η κλοπή του BTER μείωσε την αξία
του bitcoin κατά -9% και κατά -13% (εντός 7 ημερών), η κλοπή 150 bitcoins από το Coinapult στις 18 Μαρτίου. Σε πτώση
-10% (εντός 7 ημερών) οδήγησε και η κλοπή 12 εκατομμυρίων από το Evo Market στις 23 Μαρτίου. Επίσης, στις 17
Αυγούστου του 2015 το flash crash του ανταλλακτηρίου Bitfinex έριξε την ισοτιμία του bitcoin κατά -14%.
 
4. Μεταβολή “συνταγματικών αρχών” του νομίσματος
 
Ένα ζήτημα που προέκυψε φέτος το καλοκαίρι, αφορούσε την προσπάθεια δύο προγραμματιστών να αυξήσουν το
μέγεθος των blocks από τα οποία αποτελείται το blockchain. Αν και η συζήτηση μοιάζει τεχνική, εντούτοις επηρεάζει τον
πυρήνα της “ιδεολογίας” του νομίσματος που βασίζεται στην αποκέντρωση του συστήματος. Οι αναταράξεις που
δημιουργήθηκαν επηρέασαν αρνητικά την αξία του bitcoin, δίχως όμως να γνωρίζουμε πόσο, διότι συνέπεσε με την
προσωρινή κατάρρευση του Bitfinex. Δεδομένης της αύξησης των συναλλαγών, δεν μπορεί να αποκλειστεί κάποια αύξηση
των blocks στο μέλλον η οποία εφόσον γίνει με πιο ήπιο τρόπο, θα βελτιώσει την ταχύτητα του δικτύου και ίσως την αξία
του bitcoin.
 
5. Ο ρυθμός αύξησης της προσφοράς

 

Εικόνα 6: Bitcoins σε κυκλοφορία

Το μέγιστο πλήθος των bitcoins που μπορούν να παραχθούν είναι 21
εκατομμύρια. Από το 2009 μέχρι σήμερα (23/9/15) έχει εξορυχθεί το
69,73% των νομισμάτων. Όσο περισσότερο αυξάνει ο αριθμός τους
τόσο αυξάνει και η δυσκολία της εξόρυξης που θεωρητικά συνεπάγεται
ανάλογη αύξηση του κόστους παραγωγής. Ωστόσο, τα μηχανήματα με
τα οποία γίνεται η παραγωγή των bitcoins διαρκώς βελτιώνονται χωρίς
ωστόσο να ξέρουμε με ακρίβεια ποιο είναι το κόστος ανά παραγόμενο
νόμισμα. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι ο ρυθμός αύξησης της
προσφοράς νομισμάτων υποχωρεί. Το 2011 ο αριθμός των νέων
νομισμάτων αυξήθηκε κατά 59%, το 2012 κατά 33%, το 2013 κατά 15%
και το 2014 κατά 12%. Η αναμενόμενη παραγωγή για φέτος ανέρχεται
σε 8,8%. Η υποχώρηση της αξίας του νομίσματος σίγουρα μείωσε το
κέρδος των παραγωγών και άρα την παραγωγή.

 
1. Ρυθμιστικό πλαίσιο λειτουργίας bitcoin
 

Εικόνα 7: Η επίδραση της PBOC

Μέχρι στιγμής, οι περισσότερες κρατικές παρεμβάσεις έχουν γίνει
αιτία υποχώρησης της αξίας του bitcoin. Βέβαια, υπάρχει μεγάλη
διαφορά στα κίνητρα των ρυθμιστικών αρχών ανάμεσα σε Δύση και
Ανατολή. Οι απαγορεύσεις που έθεσε η Κίνα αποσκοπούσαν στον
περιορισμό της εκροής κεφαλαίων. Πιο συγκεκριμένα, η Κεντρική
Τράπεζα της Κίνας (PBOC), στις 5 Δεκεμβρίου του 2013 (1),
απαγόρευσε στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να προβαίνουν σε
αγοραπωλησίες υπηρεσιών και προϊόντων που σχετίζονται με τα
ψηφιακά νομίσματα, ενώ στις 17 του Δεκέμβρη (2) απαγόρευσε
προσωρινά στο τότε μεγαλύτερο ανταλλακτήριο της Κίνας (BTC China)
να αποδέχεται καταθέσεις σε γουάν. Από τα $1.042 την 5η
Δεκεμβρίου του 2013, η ισοτιμία του bitcoin κατρακύλησε στα $609
στις 21/12/2013 (-41,5%). Στην Αμερική, οι περιοριστικοί κανόνες που επέβαλε η πολιτεία της Νέας Υόρκης στην έκδοση
αδειών ανταλλακτηρίων (Bit license), στόχευαν στην διαφάνεια των συναλλαγών. Τα ανταλλακτήρια που θεώρησαν πολύ
σκληρό το πλαίσιο αποχώρησαν από την αγορά της N.Y στις 7-8-15, που έληγε η σχετική διορία, ρίχνοντας την
συναλλαγματική ισοτιμία κατά -6,7%. Ωστόσο, στις 19 Μαρτίου του ’15 όταν η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι
σκοπεύει να δημιουργήσει ρυθμιστικό πλαίσιο για τα ψηφιακά νομίσματα, η αξία του bitcoin αυξήθηκε κατά 6%, ενώ
αύξηση 7% παρουσιάστηκε όταν το ανταλλακτήριο itbit απέκτησε άδεια λειτουργίας στην Νέα Υόρκη. Γενικά, στις δυτικές
χώρες η νομοθετική ρύθμιση των ψηφιακών νομισμάτων φαίνεται να αποσκοπεί στην ανάπτυξη τους, και όχι στην
παρεμπόδιση της χρήσης τους, όπως συμβαίνει στις πιο ελεγχόμενες οικονομίες.

Ένα γενικό σχόλιο: Το ανταλλακτήριο MtGox υπήρξε μόνιμη πηγή αστάθειας και αιτία απώλειας εμπιστοσύνης έναντι των
ψηφιακών νομισμάτων. Είναι απολύτως προφανές ότι τα κενά ασφαλείας και η ελαφρότητα των ιθυνόντων του ήταν απερίγραπτα.
Ωστόσο, οι κανόνες της ελεύθερης αγοράς λειτούργησαν υποδειγματικά. Το ανταλλακτήριο έκλεισε επιβαρύνοντας τους καταθέτες
του (bail-in) και όχι τους φορολογούμενους. Η δημιουργική καταστροφή δημιούργησε πιο ασφαλή ανταλλακτήρια και βελτίωσε την
ευστάθεια του “συστήματος”. Σε ότι αφορά την Κίνα, είναι προφανές ότι αργά ή γρήγορα θα αναγκαστεί να φιλελευθεροποιήσει την
οικονομία της, αίροντας πολλούς περιορισμούς. Το οικονομικό μοντέλο της Κίνας δεν αναμένεται να είναι μακροβιότερο του bitcoin.
 
2. Η οικονομική κατάσταση των χωρών
 

Εικόνα 8: Η ελληνική κρίση

Το φετινό καλοκαίρι η Ελλάδα έζησε μια πολύ μεγάλη κρίση. Έχοντας
στο μυαλό μας ότι το ευρώ συμμετέχει στον συνολικό όγκο
συναλλαγών με ποσοστό 2,5% έως 5%, ας δούμε τα γεγονότα. Η μέση
τιμή του bitcoin (από τα στοιχεία που μας παρέχει το blockchain.info) τον Απρίλη
ήταν $234,6, τον Μάιο $237, τον Ιούνιο $237 και τον Ιούλιο $279. Ενώ
δηλαδή η τιμή του είχε ισορροπήσει περίπου στα 236 δολάρια, την
περίοδο της ελληνικής κρίσης αυξήθηκε αλματωδώς. Πιο συγκεκριμένα
από τις 27/6 που προκηρύχθηκε το δημοψήφισμα μέχρι το βράδυ της
12/7 (Κυριακή), η αξία του bitcoin αυξήθηκε κατά 25,5%. Η συμφωνία
της 13 Ιουλίου του 15, έφερε πτώση της τάξης του 8%. Αυτό μας λέει
ότι ένα τοπικό γεγονός σε μια οικονομία που δεν επηρεάζει άμεσα τα
ψηφιακά νομίσματα, μπορεί να εξωθήσει σε δράση τους μεγάλους παίχτες.

 
3. Νομισματική πολιτική κεντρικών τραπεζών
 

Εικόνα 9: Impact of the shanghai composite on bitcoin price tBit
Bitcoin Market Report: June 2015 (p.7)

Είναι γνωστό ότι η αύξηση της ποσότητας του χρήματος από τις
κεντρικές τράπεζες, δύναται να αυξήσει τις αξίες των ακινήτων,
των μετοχών, των ιδιωτικών ομολόγων κλπ. Το αντίστροφο
φαίνεται να ισχύει όταν η ρευστότητα περιστέλλεται. Από τα
στοιχεία που υπάρχουν για τα προγράμματα ποσοτικής
χαλάρωσης των ΗΠΑ, της Ευρωζώνης και της Ιαπωνίας, δεν
φαίνεται να υπάρχει κάποια επίδραση. Αντιθέτως, στην
περίπτωση της Κίνας εμφανίζεται αρνητική συσχέτιση. Από τον
Ιούνιο του 2014 έως τον Ιούνιο του 2015, μετά από τη
διοχέτευση κεφαλαίων από την PBOC (Κεντρική τράπεζα της
Κίνας) στην οικονομία, ο χρηματιστηριακός δείκτης (Shanghai) αυξήθηκε κατά 135% ενώ η αξία του bitcoin
υποχώρησε κατά 60%. Ακόμη και αν δεχτούμε ότι υπήρξαν πολλά γεγονότα που επηρέασαν ενδογενώς την αξία του ψηφιακού νομίσματος, τα μηνιαία στοιχεία από τη σύγκριση του χρηματιστηρίου της Σανγκάη και του bitcoin δείχνουν μια επίμονα αρνητική σχέση. Η νομισματική χαλάρωση ίσως
ώθησε κάποιους να αποσύρουν κεφάλαια από την αγορά των bitcoins διοχετεύοντας τα εκεί που ανέμεναν υψηλότερες αποδόσεις.

Μια άλλη ερμηνεία του φαινομένου ίσως πρέπει να βασιστεί
στην πραγματική οικονομία της Κίνας. Βλέποντας οι επενδυτές
την επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης που συνεπάγεται με
μείωση κερδών και πτώση της αξίας των μετοχών, απέσυραν
κεφάλαια από το χρηματιστήριο, διοχετεύοντας τα σε ότι
θεωρούν ασφαλές καταφύγιο. Αν και είναι σκόπιμο να
παρακολουθούμε αυτά τα μεγέθη, θα πρέπει να είμαστε
εξαιρετικά προσεχτικοί ως προς την ερμηνεία τους. Η διπλανή
εικόνα δείχνει και πάλι το ζευγάρι του bitcoin και του κινέζικου
χρηματιστηρίου από την 1/6/15 έως 1/9/15. Η αντίστροφη
σχέση είναι και πάλι παρούσα, με εξαίρεση την κατάρρευση του
ανταλλακτηρίου bitfinex (1). Πολλοί απέδωσαν εκείνη την πτώση του bitcoin στην “Μαύρη Δευτέρα”(2) των διεθνών
χρηματιστηρίων, κάτι που λογικά δεν ευσταθεί καθώς αυτή συνέβει μια εβδομάδα μετά στις 24 Αυγούστου.

Ας συνοψίσουμε: Από το 2009 μέχρι σήμερα, η τιμή του bitcoin έπιασε τρεις μεγάλες κορυφές (9-4-13, 4-12-13, 2-2-14) τις
οποίες ακολούθησαν μεγάλες καταρρεύσεις. Σε κάθε μια από αυτές προηγήθηκε έκρηξη ενδιαφέροντος από το κοινό που,
μετά τα αρνητικά γεγονότα, κατέρρευσε. Οι λόγοι των καταρρεύσεων της τιμής του bitcoin ήταν δύο “κρασαρίσματα” του
MtGox και μια απόφαση της PBOC. Προφανώς θα ήταν αδύνατο το ενδιαφέρον του κόσμου να αυξάνει για πάντα και άρα
κάποια στιγμή η αξία του bitcoin θα υποχωρούσε. Δυστυχώς όμως, αυτό δεν έγινε με κάποιο φυσικό τρόπο αλλά εξαιτίας
της αποτυχίας ενός ανταλλακτηρίου και των παρεμβάσεων της Κινεζικής κεντρικής τράπεζας. Από τον Ιούνιο του 2014
μέχρι σήμερα, το ενδιαφέρον των χρηστών του internet για το ψηφιακό νόμισμα έχει ομαλοποιηθεί. Επίσης, από τις αρχές
του 2015 μέχρι σήμερα, η μέση αξία του bitcoin έχει επίσης ομαλοποιηθεί ισορροπώντας στα 248δολάρια. Οι χρήστες των
ψηφιακών νομισμάτων θα πρέπει να ενδιαφέρονται πρώτα για τη σταθερότητα της τιμής τους, η οποία θα φέρει αύξηση
της χρήσης, και ύστερα για μια μικρή άνοδο από έτος σε έτος. Προς το παρόν, τα μηνύματα είναι ενθαρρυντικά καθώς η
μεταβλητότητα της αξίας του bitcoin διαρκώς περιορίζεται.

Ολόκληρο το κείμενο μπορείτε να το βρείτε και σε pdf μορφή εδώ. Το κείμενο γράφτηκε από τον Αναρχοφιλελεύθερος και σε οποιαδήποτε αναδημοσίευση του καλό είναι να αναφέρετε και το όνομα του 🙂